آشنایی با انواع رشته های هنرهای سنتی ایران ، تجلید و صحافی سنتی
با مجله خبری ایشومر در هنرهای سنتی ایران و آثار هنری همراه باشید:
آشنایی با انواع رشته های هنرهای سنتی ایران ، تجلید و صحافی سنتی
در ابتدا جلدسازی بسیار محدود بود ( جلدهای چرمی ) قدیمی ترین جلدی که از دوره ی اسلامی ایران باقی مانده
مربوط به قرن 7 هجری است که از مسجد جامع نایین یافت شده است.
جلدسازی اولیه به شیوه قبطی ( مصر علیا ) بوده است.
با مجله خبری ایشومر در هنرهای سنتی ایران و آثار هنری همراه باشید:
معرفی برخی از تزیینات جلد سازی
جلد ضربی
به طور خلاصه در این روش نقش فلزی را بر روی جلد چرمی می کوبند و تحت فشار قرار می دهند.
جلدهای ضربی یا کوبیده یا منگنه ، از جلدهای بسیار معمول برای کتاب های فارسی است.
طرز ساختن این جلد به اینگونه است که جلدساز نخست دو قطعه فلز برنجی (که اصطلاحاً یک جفت نر و ماده نامیده میشود) فراهم میآورد و
نقوش مورد نظرش را با الوان توسط قلم مو و یا با مداد بر قطعه های برنجی مذکور میکشد ،
سپس استاد قلمزن آن را حکاکی کرده و بوم فلز را از قسمت های منقوش جدا میکند.
سپس فلز نقش دار را به قدر نیاز داغ کرده و با ضرب و چکش ، آن را بر روی چرم (که روکش جلد است) و قبلاً در آب نهاده و نم برداشته میکوبد،
به طوری که نقوش آن دو قطعه فلز ، بر اثر ضرب بر روی چرم ، فرو رفتگی و برجستگی به وجود می آورد.
پس از آن مواضع فرو رفته را با ورقههای طلا یا نقره و یا چرمی غیر از نوع چرم زمینه پر میکند.
نقوش برجسته را گاه با همان رنگ اصلی میگذاشتند و گاه با الوانی دیگر می آراستند.
جلد سوخته
قسمت های از طرح که بر روی جلد چرمی باید سوخته شود از زمینه جدا می کنند یا چرمی را مشبک کرده روی چرم اول می چسبانند.
جلد لاکی
روی زمینه جلد لایه روغن زده با رنگ روغنی نقاشی می کنند و پس از خشک شدن نقاشی برای حفاظت آن چند بار روغن روی آن می زنند.
جلد مرجحی
ترکیبی از قلع و سریشم روی جلد زده ، بعد از خشک شدن آن را توسط سنگ براق می کنند.
جلد مخملی
در دوره قاجار متداول شد و کشیدن مخمل به جای چرم بر جلد کتاب را جلد مخملی گویند.
جلد زرکوب
بعد از کشیدن چرم بر روی قسمت های مورد نظر مفتول های فلزی طلا و نقره حاوی طرح و نقش و خط را می کوبند.
جلد معرق
برش های متفاوت چرم را در کنار هم قرار می دهند.
جلد ترمه و جلد قلمکار
هر یک بر اساس نوع پارچه روکش جلد هستن.
طلا اندازی
می توان بر روی چرم به روش ضربی یا سوخت دارای اختلاف سطح و نقش گشته توسط رنگ طلایی رنگ آمیزی کرد تا نقوش خود را
نمایان سازند.
در اکثر موارد چرم ماده ی اصلی و کاربردی جلدسازی است.
آشنایی با انواع رشته های هنرهای سنتی ایران