مفهوم چگونگی هماهنگی ، در رنگها ( قسمت سوم )

با مجله خبری ایشومر همراه باشید :

گذشته از مسأله نزدیکی رنگها، تناسب و درجه خلوص و درخشندگی آنها نیز مهم است.

اساسی­ترین اصل هماهنگی

از نقش مهم رنگهای مکمل سرچشمه می­گیرد.

«گوته» در «قاربن لهر» در مورد هماهنگی و کلیت می­نویسد:

وقتی چشم رنگی را می­بیند، بلافاصله فعالیتش را شروع می­کند و عملکردش چنان است که به شکلی

ناخودآگاه و اجتناب­ناپذیر، فوراً رنگ دیگری ایجاد می­کند که با پیوستن به حلقه رنگها، ترکیب حلقه رنگ را کامل می­کند.

رنگی خاص، با چشم حسی ویژه را تحریک می­کند تا برای نیل به کلیت بکوشد. بعد، چشم برای رسیدن به این

کلیت و ایجاد تعادل، دنبال فضایی بی­رنگ است تا رنگی را که در مجموعه نیست، ایجاد نماید و

این قانون اساسی هماهنگی رنگهاست.

«ویلهلم اوسوالد» نیز در کتاب «مقدمات رنگ» خود در این مورد بحث کرده است. اومی­نویسد:

تجربه می­آموزد که بعضی ترکیبات مختلف رنگ خویشاوند و بعضی ناخوشایند و معمولی است.

بحث در این است که چه چیزی اثر را ثابت می­کند؟

پاسخ این است که رنگهای خوشایند هستند که میان آنها نوعی نزدیکی منظم یا به عبارتی مرتب، یافت شود.

عدم وجود این حالت، اثر را ناخوشایند و یا بی­اثر می­کند.

گروه رنگهایی را که اثرشان مطبوع و مطلوب باشد، رنگهای منظم می­نامند.

به این ترتیب می­توان این فرض یا رابطه را برقرار نمود:

«هماهنگی یعنی نظم»

برای کشف همه هماهنگی­های ممکن باید تمامی مثالها و شواهد نظم را در طرح مورد نظر بیاوریم.

هر چه ترتیب ساده­تر باشد، هماهنگی آشکارتر است و خود را بهتر نشان می­دهد.

از این موارد ما به دو موضوع پی می­بریم:

به حلقه­های رنگ با سایه برابر (رنگهای با درخشندگی یا تیرگی یکسان) و به مثلث­های با سایه مشابه،

هارمونی­هایی از رنگهای متفاوت و مثلثها هارمونی­هایی با رنگ مشابه را به وجود می­آورند.

وقتی که «اوسوالد» می­گوید: «رنگهایی را که اثرشان مطبوع است، رنگهای منظم می­گویم»،

منظورش معیارهای ذهنی از هماهنگی است،

اما همانطور که گفته شد، مفهوم هماهنگی باید از حوزه نظریات ذهنی خارج شده و عینیّت یابد.

آنجا که «اوسوالد» میگوید: «هماهنگی یعنی ترتیب» و حلقه­های رنگ با سایه­های مشابه و مثلث­های رنگ

با رنگ مشابه را به عنوان مثالی برای نظم ارائه می­دهد،

او قوانین فیزیولوژی «پس تصویر» و «همزمانی» را نادیده می­گیرد.

اساس هر تئوری رنگ، حلقه رنگ است،

چون دسته­بندی رنگ­ها را مشخص می­کند. هنرمند باید با رنگ­دانه­ها یا موارد رنگی کار کند و بنابراین،

دسته­بندی رنگ او باید بر مبنای ترکیب رنگ استوار شود. یعنی رنگهای متضاد باید مکمل همدیگر باشند و

از ترکیب آنها رنگ خاکستری به وجود آید. به این ترتیب در حلقه رنگ من، آبی در مقابل نارنجی قرار دارد و

از ترکیب آنها رنگ خاکستیر به دست می­آید، در حلقه­های رنگ «اسوالد»، آبی در مقابل زرد قرار می­گیرد

که از ترکیب آنها رنگ سبز بدست می­آید.

اکنون که تعریفی از هماهنگی داریم می­توانیم به روابط کمی بین رنگها، در ترکیبات هماهنگ بپردازیم.

«گوته» میزان روشنایی رنگهای اصلی را تخمین زده است:

زرد: قرمز: آبی 3: 6: 8

می­توان این نظر کلی را بیان داشت که

تمامی زوجهای مکمل، کلیه مجموعه­هایی که رنگهایشان در حلقه رنگی مثلث متساوی­الساقین یا

متساوی­الاضلاع تشکیل می­دهد و کلیه مجموعه­هایی که مربع یا مستطیل به وجود می­آورند،

دارای هماهنگی هستند.

با قرار دادن رنگهای زرد، قرمز و آبی روی دوازده حلقه رنگ، یک مثلث متساوی­الاضلاع خواهیم داشت.

این مجموعه­ها (مثلثها) بر شدت و نیروی رنگ دلالت می­کند.

در ترکیب، هر کدام از این رنگها، اثر ساکن خود را دارند. یعنی زرد همانند زرد، قرمز همانند قرمز و

آبی مثل آبی اثر می­کنند.

چشم هیچ رنگ مکمل دیگری طلب نمی­کند و حاصل ترکیب سه رنگ، رنگی خاکستری- سیاه تیره است.

نمونه رنگ­های چهارتایی هماهنگ: زرد/ قرمز/ نارنجی/ بنفش/ آبی- سبز و

رنگهای هماهنگ (مستطیلها): زرد- نارنجی/ قرمز- بنفش/ آبی- بنفش/ زرد و سبز

اشکال هندسی: مثلثهای متساوی­الساقین و متساوی­الاضلاع، مربع و مستطیل- را می­توان از روی هر نقطه روی

حلقه رنگ ترسیم کرد. می­توان آنها را چنان روی حلقه رنگ گردش داد که مثلث زرد/ آبی با مثلث زرد- نارنجی/ قرمز-

نارنجی/ آبی- بنفش/ زرد- سبز جابجا شود.

مفهوم چگونگی هماهنگی ، در رنگها ( قسمت اول )

مفهوم چگونگی هماهنگی ، در رنگها ( قسمت دو م )