با مجله خبری ایشومر در سبک زندگی همراه باشید:

جاذبه های طبیعی و گردشگری ایران شهر تهران 4 موزه مقدم

ادامه از …

خانه مقدم ( موزهٔ مقدم ) مربوط به اواخر دورهٔ قاجار است و خانهٔ احتساب‌الملک یکی از یادگارهای تهران قدیم است

که اکنون به موزه تبدیل شده‌است.

این خانه در سال ۱۳۵۱ از سوی محسن مقدم پسر احتساب‌الملک به دانشگاه تهران اهدا شد.

محسن مقدم در سال ۱۳۶۶ ه‍.ش درگذشت و پس از مرگ همسر ایشان در سال۱۳۶۹ه‍. ش، تولیت موزه مقدم در اختیار

مستقیم دانشگاه تهران قرار گرفت.

آدرس آن : تهران ، ضلع شمالی خیابان امام خمینی، بین خیابان شیخ هادی و ولیعصر در پلاک 251

واقع شده است . تلفن : 66463144

این اثر در تاریخ ۲۰ آذر ۱۳۷۹به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌ است.

ساعات بازدید از موزه مقدم  روزه تا ساعت 4 و روزهای عید تا ساعت 6 بعد از ظهر باز و

منتظر عزیزان بازدید کننده می باشد.

موزه مقدم در آغاز، عمارتی بزرگ و مجلل و محل سکونت خاندان محمدتقی خان احتساب‌الملک از

صاحب‌ منصبان مشهور دربار قاجاریان و رئیس ادارهٔ احتسابیهٔ تهران و وزیر مختار ایران در برن سوئیس،

بوده که بعدها در اختیار محسن مقدم ، استاد باستان‌شناسی دانشگاه تهران ، قرار می‌گیرد.

او به همراه همسر فرانسوی‌اش در خانهٔ پدری خود در تهران ساکن شد. محسن مقدم و همسرش «سلما» که

کارمند کتابخانه و موزهٔ ملی ایران بود، در کنار فعالیت‌های علمی، آثار و اشیاء فراوانی را با هدف حفظ میراث فرهنگی و

تاریخی ایران گردآوری کردند.

استاد مقدم بسیاری از آثار ارزشمند جمع‌ آوری شده مانند کاشی، قطعات سنگی تراشیده شده و غیره را با الهام

از فضاهای سنتی ـ تاریخی به نحو چشمگیری در جای جای این عمارت قدیمی نصب و برخی دیگر مانند کلکسیون پارچه،

چپق و قلیان، سفالینه، شیشه، تابلو نقاشی، مسکوکات، مهرها و اسناد تاریخی و غیره.

را با نظم و ترتیب خاصی در خانه پدری نگهداری نموده‌ است.

مقدم از بنیان‌گذاران دانشکدهٔ هنرهای زیبای دانشگاه تهران و استاد ممتاز این دانشگاه بود.

نشان دانشگاه تهران را که با الهام از تاریخ و فرهنگ کهن ایران طراحی کرده‌است،

او اولین ایرانی است که به دریافت نشان لژیون دو نور با درجهٔ «اوفیسیه» از طرف شارل دو گل رئیس‌جمهور فرانسه مفتخر شده‌است.

از ویژگی‌های بارز موزه مقدم همگون بودن نسبی فضای معماری با آثار تاریخی موجود در آن است.

فضایی که با مساحتی برابر با ۲۱۱۷ مترمربع شامل سه حیاط بیرونی، اندرونی و سرایداری است.

حیاط بیرونی ( ضلع جنوبی )

ساختمان بیرونی (تابستانی) که در ضلع جنوبی حیاط بیرونی موزه مقدم  واقع شده و متشکل از دو بخش است:

اتاق پیشخوان

این مکان در زمان حیات محسن مقدم به عنوان اتاق جانبی سالن پذیرایی مورد استفاده قرار می‌گرفته‌ است.

در حال حاضر در بخشی از این اتاق به معرفی استاد مقدم و فعالیت‌های کاری و علمی ایشان در قالب عکس،

لوازم شخصی و در بخشی دیگر به نمایش آثار تزئینی چوبی، وسایل آشپزخانه و صندوق خانه‌های قدیمی پرداخته شده‌است.

اتاق پذیرایی (سالن گاهنگاری)

این سالن محل کار، فعالیت‌های علمی و پذیرایی از مهمانان بوده‌است. در حال حاضر سعی بر آن شده که با بخشی از

آثار و اشیاء تاریخی مجموعه موزه مقدم، توالی و تسلسلی از آثار تاریخی ایران در این سالن به نمایش گذارده شود

که نشانگر فرهنگ‌های گوناگون، در دوره‌های مختلف تاریخی هستند. آثاری چون: سفالینه‌ها، ابزارهای سنگی،

مفرغینه‌ها، شیشه‌ها، مهرها و اثر مهرها و اشیاء فلزی غیره.

حوضخانه

این زیرزمین در دوره مظفری(۱۳۲۴–۱۳۱۳ ه‍. ق) همزمان با احداث خانه توسط احتساب الملک ـ پدر محسن مقدم ـ

بنا شده‌است. تزئینات دیوارهای حوضخانه ـ توسط استاد محسن مقدم ـ از کاشی و قطعات ظروف سفالین برگرفته از

آثاری نفیس متعلق به سده‌های چهارم تا سیزدهم ه‍.ق است که سیر و تحول صنعت سفال و کاشی ایران را به نمایش می‌گذارد.

کارگاه (کتابخانه)

این محل در حقیقت کارگاه (آتلیه) محسن مقدم بوده‌است که در سال ۱۳۳۷ ه‍.ش ساخته شده‌ است.

در حال حاضر به منظور نگهداری از کتاب‌های دکتر مقدم و دیگر کتاب‌های مرتبط با باستان‌ شناسی و هنر جهت استفاده

ژوهشگران و عموم مردم، این محل تبدیل به کتابخانه شده‌است.

گلخانه

در انتهای غربی ضلع شمالی خانه مقدم گلخانه‌ای مزین به کاشی‌های لعابدار قدیمی و ازاره‌های سنگی حجاری شده

زیبا با مضمون گل و گیاه ایجاد شده‌است.

با مجله خبری ایشومر در سبک زندگی همراه باشید:

حیاط اندرونی ( ضلع شمالی )

زیرزمین

در دوران اولیهٔ احداث خانه مقدم از این محل به عنوان حمام و انباری استفاده می‌شده‌است که در زمان حیات دکتر مقدم

کارایی خود را از دست می‌دهد و تبدیل به یک انبار می‌شود.

در حال حاضر این محل بازسازی و مرمت شده‌است و به عنوان گنجینه آثار تاریخی موزه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ایوان

این ایوان با نمای بیرونی به شکل دو سنتوری با گچبری ایرانی و بر روی چهار ستون با گچبری کرنتی بر پا شده‌است.

این ایوان با دو رشته پلکان مارپیچ از حیاط قابل دسترسی است و هنوز شکل قدیم خود را حفظ نموده‌است.

تزیینات این محل توسط دکتر مقدم و با استفاده از کاشی‌های کوباچه (چند رنگ) صفوی، آینه کاری زندیه و قاجار و

کاشی‌های معرق و خشتی قاجار و پهلوی اول صورت گرفته‌است.

اتاق قاجار (سالن زمستانی)

دکتر مقدم این محل را با آثار ارزنده‌ای از دوران زندیه و قاجاریه چون: طاقچه گچبری زندیه از اصفهان،

شومینه‌ای از قصر فیروزه ـ کاخ «فیروزه خانم» سوگلی ناصرالدین شاه ـ و غیره تزئین نموده‌است و

به همین دلیل آن را اتاق قاجار نامیدند. در حال حاضر نیز آثاری از دوران قاجار و پهلوی در این اتاق به نمایش گذارده شده‌است.

اتاق نشیمن

این اتاق محل اصلی زندگی و به عبارتی اتاق نشیمن و زندگی دکتر محسن مقدم و همسرش بوده‌است.

تعدادی قلمدان، جعبه و گنجفه‌های (کارت‌های بازی) پاپیه ماشه و نیز نقاشی‌هایی که توسط دکتر مقدم کشیده شده

به نمایش درآمده‌است.

ضلع شرقی

این ضلع از موزه مقدم شامل یک دیوار محوطه است. آن‌گونه که عکس‌های قدیمی موزهٔ مقدم نشان می‌دهند، دکتر مقدم این دیوار

را در مراحل مختلف با کاشی‌ها و ظروف قاجاری آراسته و در وسط این دیوار نیز به زیبایی، طاق‌نمایی طراحی و اجرا شده‌است.

حیاط

این حیاط توسط دکتر مقدم و همسرش، با الهام از طرح فرش‌های دوران صفوی و قاجار، با محوریت حوض در وسط و

باغچه‌های پیرامونی طراحی شده‌است.

دیوار تجدد

دو حیاط اندرونی و بیرونی از خانه مقدم با دیواری مرکب از چند عدد ستون مارپیچی و تعدادی طاق بر روی این ستون‌ها با تزئینات کاشی و

پایه‌ستون‌های حجاری‌شده مشابه پایه‌ستون‌های کاخ چهل‌ستون اصفهان از همدیگر جدا می‌شوند.

دکتر مقدم این پایه‌ستون‌ها را در هنگام تخریب کاخ خواهر ناصرالدین‌شاه به این محل انتقال داده‌است.

دیوار تجدد توسط مهندس هوشنگ سیحون طراحی و اجرا شده‌است.

حوض ژاپنی

دکتر مقدم و همسرش در حیاط بیرونی خانه مقدم ، باغچه و حوضی را با الهام از باغ‌های ژاپنی طراحی و اجرا کرده‌اند.

ضلع غربی

ساختمان اربابی (برج)

این ساختمان در زمان حیات دکتر محسن مقدم در سال ۱۳۴۵ ه‍.ش و با کمک دکتر ابوالقاسمی ـ ی

کی از شاگردان ایشان در دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران ـ به شکل قلعه‌های قرون وسطی اروپا ساخته شده‌است.

دکتر مقدم سعی بر این داشته تا در این محل بخشی از هنرهای مردمی ایران را به نمایش بگذارد.

این ساختمان بخش‌های مختلفی چون اتاق کدخدا، حمام کوچک و خانگی با کاشی‌های قاجاری با مضمون استحمام،

اتاق صدف، اتاق تدخین و زیرزمین با تزیینات سفال را در بر می‌گیرد.

ایوان قاجار

دکتر مقدم در ضلع شمالی ساختمان اربابی (برج) ایوانی را بر پایه چند ستون و طاق ساخته‌است.

این ایوان با استفاده از کاشی‌های دوران زندیه و قاجار مزین شده‌است. در وسط این ایوان حوضچه مرمری کوچکی متعلق

به حمام فتحعلی شاه کار گذاشته شده‌است که آب از آن فوران کرده و از طریق یک جوی باریک به داخل استخر می‌ریزد.

استخر مذکور که در حاشیه شمالی حیاط بیرونی واقع شده‌است در سال ۱۳۳۵ ه‍.ش در جریان سفر دکتر مقدم به اسپانیا،

از روی استخر و آب‌نماهای باغ الحمراء (باغی از دوران صدر اسلام اسپانیا) الگو برداری و با استفاده از حوض یاد شده و

تعدادی فواره قدیمی اجرا گردید.

سرایداری

از این حیاط در ابتدا به عنوان مطبخ و محل سکونت مستخدمان و سرایداران استفاده می‌شده‌است.

این بخش از موزه مقدم که در قسمت جنوب‌شرقی آن واقع شده، به علت فرسودگی بیش از حد با اندکی تغییر،

مرمت و بازسازی، در حال حاضر به عنوان بخش اداری موزه مورد استفاده قرار می‌گیرد.